Bir piyasa dakikalar içinde nasıl çöker?

Şirket hisselerinde öğleden sonraki işlem hacmini gösteren grafiğe bakıldığında bu çok net bir şekilde görülüyor.

Grafiğe göre, öğleden sonra saat 14:30 sularında P&G hisselerinde çok yüklü bir miktarda işlem yapılıyor. Hemen ardından bir blok işlem daha var. Ve sonra hareket duruyor.

Bu iki büyük hareketin piyasanın da çakılmasına yol açan satış emirlerinden kaynaklanması muhtemel. Henry Blodget'ın dediği gibi: "birkaç dakika içinde bütün alıcılar kayboldu."

VERİLER ŞAİBELİ

Burada söz konusu verilerin güvenilirliğinin de şaibeli olduğuna dikkat çekmekte fayda var. Nasdaq'ın P&G'nin sırasıyla ilgili teknik bazı sorunlar olduğunu doğruladığı bildiriliyor. Ayrıca, işin içinde bir "şişman parmak" olduğu yönünde de bitmek bilmeyen söylentiler var. Ancak ben bunun çok da doğru olmadığını düşünüyorum.

Eğer piyasadaki durum daha makul olsaydı, bu tarz şeylerle kolayca baş edebilirdi. Mesela şu anda P&G hisselerine gelen alıcı yok, değil mi? Tamam o zaman beş dakika bekle ve alıcı olup olmadığını gör.

Ama P&G hisseleri için "stop-loss" yani bir düşüş sırasında daha fazla kaybı önlemek için belli bir fiyat seviyesinden verilmiş satış emirleri var. Yani, alım emrinin olmadığı bir piyasada P&G hisseleri satıldı.

Eğer bu işlemler gerçekten olduysa o zaman, eminim ki bazıları bu akşam doğru zamanda doğru yerde olmalarını kutlayacaktır.

ZAMANLAMA DAHA KÖTÜ OLAMAZDI

Bu işlemler gerçek olsa da olmasa da neticede borsaya bildirildi ve anında Dow endeksine yansıdı. P&G 14 puan düştüğünde, bunun Dow üzerindeki etkisi 0.132319125 oranında, yani tek başına bir işlem bile sadece saniyeler içerisinde Dow'dan 100 puan götürüyor.

Bu 100 puanlık düşüşün zamanlaması ise daha kötü olamazdı: Hisselerde satış hareketi bundan sadece 5 dakika önce başlamıştı. Yani bu 100 puanlık düşüş, piyasanın zaten tedirgin ve panik içinde olduğu bir zamanda geldi.

Düşüşün büyüklüğü ve şiddeti, hemen endekste diğer hisselerde de "stop-loss" satışlarını tetikledi ve etkisi giderek arttı. Hatta P&G hisseleri toparlanmaya başladığı zamanda bile fiyat teklifleri hızla aşağı düşüyordu. Dow'un kaybı bir ara gün içinde 1,000 puanın hemen altına kadar yükseldi.

Ancak işin gerçeği şu ki bu rakamlar hiç de anlamlı değil. İşlemciler, sınırlı bilgi ve likidite içinde yaşanan ya da yaşanmayanlardan pay almaya çalışıyorlardı.

Elbette her şeye rağmen işlemcilerin, satıcıların hisseleri bir sebepten dolayı sattıkları düşünmüş olmaları da olasılık dahilinde. Dolayısıyla bu yaşananın yalnızca bir çalkantı olduğunu anlamaları için birkaç dakikalık bir süre geçmiş ve sonunda da her işlemci gibi bu düşüşü de büyük bir alım fırsatı olarak görmüş olabilirler.

VOLATİLİTEDE ARTIŞ

Borsada işlerin nasıl yürüdüğünü öğrenmek açısından çok etkileyici bir gündü. Sanırım puan bazında bir gün içinde tarihin en büyük düşüşünü gördük.

Ancak kısa vadede buradan çıkarılacak en büyük ders, bütün piyasalarda kısa bir süreliğine geçici düşüşlerin yaşanabileceği.

Önümüzdeki döneme ilişkin yanıt aranacak soru ise, Perşembe günü etkili olan tedirginliğin volatilitenin ve riskten kaçınma hareketinin arttığına işaret edip etmediği. Bana göre bu sorunun yanıtı evet. Her ikisi de artacaktır ve artmalıdır.